Rytua\u0142 jest zanikaj\u0105c\u0105 form\u0105 \u017cycia zbiorowego. W naszym spo\u0142ecze\u0144stwie jego pozosta\u0142o\u015bci s\u0105 dostrzegalne w istnieniui zwyczaj\u00f3w tzw. fali. Mycie kibli szczoteczk\u0105 czy „kr\u0119cenie wora” to zdegenerowane formy inicjacji do wsp\u00f3lnoty. Forma ta jest mo\u017ce nie bolesna (bo np. u Dogon\u00f3w inicjacja polega na usuni\u0119ciu kobiecie \u0142echtaczki, a m\u0119\u017cczy\u017ani napletka; bez tego nie mog\u0105 oni przej\u015b\u0107 do \u015bwiata doros\u0142ych), ale nie ma innego celu poza wy\u0142adowaniem si\u0119 frustrat\u00f3w przez agresj\u0105 i odebranie godno\u015bci drugiemu cz\u0142owiekowi.
\nInn\u0105 form\u0105 szcz\u0105tkowych rytua\u0142\u00f3 s\u0105 ceremonie ko\u015bcielne. S\u0105 one martwe, bo odtw\u00f3rcze, oparte wy\u0142\u0105\u0107\u017cnie na tradycji i na\u015bladownictwie, bez mo\u017cliwo\u015bci wyra\u017cenia swego indywidualnego charakteru. Chrze\u015bcija\u0144stwo wraz z po\u017c\u0105danym kosmopolityzmem przynios\u0142o standaryzacj\u0119 wierze\u0144, \u015bwi\u0105t i zwyczaj\u00f3w. Normalizacja jest jednak zawsze form\u0105 usztucznienia (to co sztywne nie faluj\u0119 wraz z potrzebami jednostki czy wsp\u00f3lnoty), a od sztuczno\u015bci ju\u017c tylko krok do martwoty.
\n\u017bywy rytua\u0142 mo\u017ce pe\u0142ni\u0107bardzo wa\u017cn\u0105 rol\u0119. Pomaga rozwin\u0105\u0107 jednostkowe predyspozycje, zwielokrotni\u0107 wra\u017cenia, wytworzy\u0107poczucie bezpiecze\u0144stwa w przypadkach zbytniego oddalenia si\u0119 od „rzeczywisto\u015bci”. Rytua\u0142y, w kt\u00f3rych cz\u0119sto bezmy\u015blnie uczestniczymy by\u0142y kiedy\u015b wyrazem indywidualno\u015bci naszych przodk\u00f3w. Lecz my to nie oni (a w\u0142a\u015bciwie my to oni, ale do pewnego stopnia). Oni uczestnicz\u0105c, tworzyli (zapewnie przednie si\u0119 przy tym bawi\u0105c), my kopiujemy, standaryzujemy, bez serca, bez my\u015bli. Co \u015bmieszniejsze poddajemy temu zabiegowi wyobra\u017cenia o naszych przodkach. Np. to co dzi\u015b nazywamy tradycyjnymi strojami ludowymi mia\u0142o dziesi\u0105tki, setki form. Opieraj\u0105c si\u0119 na pewnym kanonie, ka\u017cda wie\u015b mia\u0142a w\u0142asne stroje rytualne, a nawet wewn\u0105trz wsp\u00f3lnoty by\u0142y one zr\u00f3\u017cnicowane, bo jeden bogatszy, drugi ubo\u017cszy. Cepeliada stworzy\u0142a wra\u017cenie, \u017ce stroje „tradycyjne” by\u0142y identyczne jak chi\u0144skie mundurki.
\nPrzy pomocy rytua\u0142u celebrowano, kontemplowano i oswajano wielkie wydarzenia ludzkiego i kosmicznego \u017cycia: narodziny, dojrzewanie, przekwitanie, Wielk\u0105 Przemian\u0119 – \u015amier\u0107 i inne wa\u017cne procesy. Rytua\u0142 \u0142\u0105czy\u0142jednostk\u0119 z kosmosem. Wci\u0105ga\u0142 zar\u00f3wno umys\u0142 jak i cia\u0142o. U jego podstaw le\u017cy \u015bwiadomo\u015b\u0107, \u017ce o tym co nas otacza mo\u017cna nie tylko m\u00f3wi\u0107, ale mo\u017cna te\u017c otym \u015bpiewa\u0107, malowa\u0107, ta\u0144czy\u0107. My (w cywilizacji europejskiej) ostatnimi czasy skupiamy si\u0119 zbytnio na s\u0142owie. O bycie gada si\u0119 i pisze (he,he). (Mam czasami wra\u017cenie, \u017ce od tego gadania on si\u0119 kiedy\u015b przetrze i powstanie dziura). Nie znam jednocze\u015bnie \u017cadnych rytua\u0142\u00f3w, kt\u00f3rych istot\u0105 i zarazem jednocze\u015bnie jedynym elementem by\u0142oby gadanie. Jeste\u015bmy ofiarami uprzedmiatawiaj\u0105cego s\u0142owa.
\nRytua\u0142 przez kkra\u0144cowe do\u015bwiadczenia (dzi\u0119ki \u015brodkom psychoaktywnym, ta\u0144cowi, \u015bpiewom) otwiera\u0142 nowe drogi poznania. Dzi\u0119ki zbiorowemu uczestnictwu i wsp\u00f3\u0142tworzeniu nast\u0119powa\u0142o zwielokrotnienie wra\u017ce\u0144. Ono powodowa\u0142o dostrzeganie niedostrzegalnego i pomijanie tego co na codzie\u0144 \u0142aduje si\u0119 z butami.
\nDzi\u015b zamykamy sobie wiele dr\u00f3g poznania. Uczestnictwo w \u015bwi\u0119cie ko\u015bcielnym czy „narodowym” jest nic nie warte i nudniejsze od ogl\u0105dania telewizji. Jednak nikt nam nie zakazuje (jeszcze he,he) tworzenia w\u0142asnych rytua\u0142\u00f3w. Czerpania pe\u0142nymi gar\u015bciami ze wszystkich cywilizacji, komponowania element\u00f3w r\u00f3\u017cnych kultur, a przede wszystkim ws\u0142uchiwania si\u0119 i tworzenia w\u0142asnych element\u00f3w rytua\u0142u, wed\u0142ug tego co si\u0119 nam wykontempluje. Wystarczy troch\u0119 odwagi i niepokory wobec narzucanej tradycji.<\/p>\n

 <\/p>\n