Napisanie tego eseju chodzi\u0142o mi po g\u0142owie od ponad dw\u00f3ch lat zawsze wtedy gdy zbli\u017ca\u0142y si\u0119 chrze\u015bcija\u0144skie \u015bwi\u0119ta lub inne dni zwi\u0105zane z poga\u0144skimi kultami. I wreszcie, niejako w przededniu equinoxu roku 1997, uda\u0142o mi si\u0119 cel zrealizowa\u0107.
\nWszystkie religie wydaj\u0105 si\u0119 zawiera\u0107 cztery podstawowe elementy: wiar\u0119 w b\u00f3stwa, hierarchi\u0119 warto\u015bci (zale\u017cno\u015bci), istnienie sacrum i profanum oraz tradycj\u0119. O ile za\u0142o\u017cenia trzech pierwszych stanowi\u0105 filar natury filozoficznej i s\u0105 przedmiotem bada\u0144 teolog\u00f3w, r\u00f3\u017cnych szk\u00f3\u0142 filozoficznych, a przez instytucje struktur wyznaniowych i wierz\u0105cych uwa\u017cane za dogmat, tak czwarta cz\u0119\u015b\u0107 jest form\u0105 bardzo \u017cywotn\u0105 i jako jedyna przejawia si\u0119 na zewn\u0105trz w postaci rytua\u0142\u00f3w, obrz\u0119d\u00f3w oraz celebracji \u015bwi\u0105t. Tylko ten element wydaje si\u0119 le\u017ce\u0107 w zainteresowaniu ca\u0142ej spo\u0142eczno\u015bci wyznaj\u0105cej jak\u0105\u015b religi\u0119, gdy\u017c pozosta\u0142e nie podlegaj\u0105 \u017cadnej dyskusji, s\u0105 za\u0142o\u017cone a priori. Jak\u017ce cz\u0119sto zapomina si\u0119 o nich doprowadzaj\u0105c do tego, \u017ce dany kult przejawia si\u0119 w zewn\u0119trznej, pozbawionej ducha, obrz\u0119dowo\u015bci ! Jedynie dzi\u0119ki tradycji wierz\u0105cy mog\u0105 potwierdzi\u0107 sw\u0105 przynale\u017cno\u015b\u0107 do jakiego\u015b systemu, wyzna\u0107 wiar\u0119 czy mocno zaakcentowa\u0107 i pokaza\u0107 innowiercom swoj\u0105 doktryn\u0119, co charakteryzuje wszystkie monoteistyczne fundamentalizmy. Tradycja ma by\u0107 historycznym udowodnieniem s\u0142uszno\u015bci i prawdziwo\u015bci danej religii, ma spaja\u0107 wiar\u0119 i przyci\u0105ga\u0107 ludzi o odmiennych pogl\u0105dach, gdy\u017c \u0084tak by\u0142o od pocz\u0105tku\u0094, a \u0084nasza obrz\u0119dowo\u015b\u0107 to pami\u0105tka wa\u017cnych wydarze\u0144 maj\u0105cych miejsce w przesz\u0142o\u015bci\u0094. Zatem jedynie tradycja mo\u017ce potwierdzi\u0107 niemal namacalnie wa\u017cno\u015b\u0107 i donios\u0142o\u015b\u0107 kultu. Czyni tak za pomoc\u0105 pism i mit\u00f3w, zbior\u00f3w przypowie\u015bci, kodeks\u00f3w, opowie\u015bci i legend przekazywanych ustnie; obrz\u0119dowo\u015bci opartej na ww. \u015brodkach przekazu informacji.
\nMo\u017cemy wiec stwierdzi\u0107, ze obalenie tradycji teoretycznie powinno doprowadzi\u0107 do upadku jakiego\u015b systemu religijnego; wraz ze znikni\u0119ciem obrz\u0119dowo\u015bci pierwsze trzy aspekty kultu trac\u0105 zupe\u0142nie sens gdy\u017c pozbawione s\u0105 fizycznej formy wyra\u017caj\u0105cej potrzeb\u0119 ich istnienia. Tak jednak si\u0119 nie dzieje. Dlaczego ? Po pierwsze, ludzie z natury bardzo przywi\u0105zuj\u0105 si\u0119 do danego stanu rzeczy, po drugie, \u017cycie zawsze zwi\u0105zane jest z tradycj\u0105, jej brak tworzy duchow\u0105 pustk\u0119, wytworzenie substytutu dla nieaktualnych pogl\u0105d\u00f3w dotycz\u0105cych wiary przerasta mo\u017cliwo\u015bci przeci\u0119tnej jednostki, po trzecie ludzie boj\u0105 si\u0119 spojrze\u0107 prawdzie w oczy, nie chc\u0105 u\u015bwiadomi\u0107 sobie, \u017ce przez ca\u0142e \u017cycie mylili si\u0119 i wreszcie po czwarte, s\u0105 po prostu g\u0142upi i zak\u0142amani. W innym przypadku chrze\u015bcija\u0144stwo upad\u0142oby ju\u017c dawno.
\nZajmiemy si\u0119 jedynie \u015bwi\u0119tami obchodzonymi przez Ko\u015bci\u00f3\u0142 chrze\u015bcija\u0144ski. Ich podobie\u0144stwo z innymi, o wiele starszymi obrz\u0119dami poga\u0144skimi jest zaskakuj\u0105ce. Zastanawia fakt, \u017ce Ko\u015bci\u00f3\u0142 rzymsko-katolicki dat\u0119 urodzenia Chrystusa (25.XII) przyj\u0105\u0142 dopiero na prze\u0142omie wieku III i IV. Ewangelie nie wspomina\u0142y nic o dniu przyj\u015bcia na \u015bwiat Jezusa. Ko\u015bci\u00f3\u0142 wschodni celebrowa\u0142 t\u0105 uroczysto\u015b\u0107 6 stycznia jeszcze w IV w. Czym kierowano si\u0119 wybieraj\u0105c 25 grudnia jako dzie\u0144 \u015bwi\u0119ty ? Istnia\u0142 niezwykle praktyczny pow\u00f3d. Dzie\u0144 ten obchodzony by\u0142 przez pogan za \u015bwi\u0119te narodziny s\u0142o\u0144ca (zimowe przesilenie dnia z noc\u0105). Chodzi tu o ogromnie popularny w owym czasie kult Mitry, S\u0142o\u0144ca Niezwyci\u0119\u017conego (Sol Invictus) oraz o przepi\u0119kny starogerma\u0144ski obyczaj Yule, r\u00f3wnie\u017c zwi\u0105zany z kultem solarnym, kiedy to wymieniano d\u0119bowe k\u0142ody w domowych paleniskach. Ko\u015bci\u00f3\u0142 musia\u0142 zlikwidowa\u0107 ten poga\u0144ski obrz\u0119d, tym bardziej, \u017ce wielu chrze\u015bcijan ulega\u0142o urokowi tej ceremonii. Istniej\u0105 ponadto silne analogie ze \u015bwi\u0119tem Ajona, Boga – S\u0142o\u0144ca, kt\u00f3rego urodzi\u0142a dziewica (Dea Caelestis !). Wi\u0119kszo\u015b\u0107 poga\u0144skich \u015bwi\u0105t wywodzi si\u0119 w\u0142a\u015bnie z tych dawnych ceremonia\u0142ow tocz\u0105cych si\u0119 wok\u00f3\u0142 czterech p\u00f3r roku, zale\u017cnych od pozycji s\u0142o\u0144ca na niebie. I tak kolejno: letnie przesilenie (\u015bwi\u0119to Jana CHRZCICIELA) obchodzono jako \u015bwi\u0119to przesilenia i WODY (!). Zreszt\u0105, tradycja chrztu tak\u017ce nie jest niczym nowym. Poga\u0144skie \u015bwi\u0119ta mi\u0119dzykwartalne, a wi\u0119c obchodzone mi\u0119dzy przesileniami, tak\u017ce zosta\u0142y zast\u0105pione przez chrze\u015bcija\u0144sk\u0105 tradycj\u0119. 1.V, celtyckie Beltaine, podczas kt\u00f3rego rozpalano na wzg\u00f3rzach nowe ognie i dzie\u0144, w kt\u00f3rym Europa wita\u0142a wiosn\u0119 ta\u0144cami wok\u00f3\u0142 majowego s\u0142upa, zbieraniem kwiat\u00f3w oraz obrz\u0119dami p\u0142odno\u015bci zosta\u0142 po\u015bwi\u0119cony przez Ko\u015bci\u00f3\u0142 Maryi (procesje i majowe wie\u0144czenie). Uroczysto\u015b\u0107 wniebowzi\u0119cia Maryi (1.VIII) zast\u0105pi\u0142a celtycki Lugnasad, \u015bwi\u0119to Diany czy Lammas 31. X. chrze\u015bcijanie obchodz\u0105 dzie\u0144 zmar\u0142ych. Wcze\u015bniej Celtowie celebrowali Samhain, r\u00f3wnie\u017c zwi\u0105zany z kultem zmar\u0142ych i \u0084\u015bmierci\u0105\u0094 lata. Na pocz\u0105tku lutego obchodzi si\u0119 \u015bwi\u0119to Matki Boskiej GROMNICZNEJ. Jest to oczywi\u015bcie dzie\u0144 mi\u0119dzykwartalny pomi\u0119dzy zimowym przesileniem, a wiosennym zr\u00f3wnaniem, niegdy\u015b Imbolc, po\u015bwi\u0119cone obrz\u0119dom oczyszczenia przez wod\u0119 i OGIE\u0143 (!), wi\u0105za\u0142o si\u0119 tak\u017ce z pocz\u0105tkiem mleczno\u015bci owiec. W dzie\u0144 \u015bw. Jerzego odbywa\u0142y si\u0119 uroczysto\u015bci Parilia i tak mo\u017cna wymienia\u0107 bez ko\u0144ca. Zajmijmy si\u0119 jednak najwa\u017cniejszym chrze\u015bcija\u0144skim \u015bwi\u0119tem: Wielkanoc\u0105 oraz zwi\u0105zan\u0105 z ni\u0105 Ostatni\u0105 Wieczerz\u0105. Ju\u017c Aztekowie znali teori\u0119 przeistoczenia materii w cia\u0142o boga. Wierzyli, \u017ce kap\u0142ani po\u015bwi\u0119caj\u0105c chleb mogli go przemieni\u0107 tak, by spo\u017cywaj\u0105cy go otrzymywali komuni\u0119 z b\u00f3stwem poprzez wch\u0142oni\u0119cie cz\u0119\u015bci boskiej substancji. Aztekowie kawa\u0142ki odpowiedniego ciasta nazywali cia\u0142em i ko\u015b\u0107mi Vitzilipuztli, ich boga. Teolog Carl Schneider pisze: \u0084Pawe\u0142 i cz\u0142onkowie jego greckich gmin prze\u017cywali to samo, co mistrzowie eleuzyjscy podczas \u015bwi\u0119tego hykeonu, co wyznawcy kultu Dionizosa – w chwili gdy podawano [\u0085] sobie puchar wina; co wyznawcy kultu Kybele – w czasie jedzenia i picia ze \u015bwi\u0119tego kymbelonu i tympanonu, a czciciele Mitry – przy spo\u017cywaniu chleba i wina\u0094. Oto przyk\u0142ady bog\u00f3w, kt\u00f3rzy zmarli (cz\u0119sto na krzy\u017cu) powr\u00f3cili z martwych (nieraz po 3 dniach), a ich celem by\u0142o odkupienie ludzko\u015bci: babilo\u0144ski Tammuz, syryjski Adonis, frygijski Attis, egipski Ozyrys, tracki Dioniozos, Sabazjos, za\u015b Bel-Marduk, Pan nad Panami, dobry pasterz (!) \u0084zosta\u0142 aresztowany, przes\u0142uchany, otrzyma\u0142 wyrok \u015bmierci, by\u0142 biczowany, po czym nast\u0105pi\u0142a egzekucja – r\u00f3wnocze\u015bnie z egzekucj\u0105 pewnego zbrodniarza, innego za\u015b zarazem puszczono wolno. Jaka\u015b kobieta otar\u0142a p\u0142yn\u0105c\u0105 z serca, z zadanej oszczepem rany, krew tego boga !\u0094 (K. Deschner).
\nOczywi\u015bcie wielu chrze\u015bcijan mo\u017ce oponowa\u0107 i twierdzi\u0107, \u017ce \u015bwi\u0119ta te maj\u0105 charakter symboliczny, a ich poga\u0144skie korzenie potwierdzaj\u0105 t\u0105 tez\u0119. Wyst\u0119puj\u0105 w\u00f3wczas przeciwko dogmatom w\u0142asnego Ko\u015bcio\u0142a, kt\u00f3ry uwa\u017ca te wydarzenia za historyczne fakty, a ich bohater\u00f3w za prawdziwe osoby, a nie jedynie wyobra\u017cenia maj\u0105ce personifikowa\u0107 boskie s\u0142owo. Po co w og\u00f3le o tym pisz\u0119 ? Wielu ludzi daje si\u0119 zwie\u015b\u0107 fundamentalistycznym pretensjom do posiadania ostatecznie s\u0142usznej wizji \u015bwiata, naiwnej pewno\u015bci, \u017ce monoteistyczne dogmaty s\u0105 oryginalne i jedyne w swoim rodzaju, a wreszcie ulegaj\u0105, jak pisze sir James Frazer w swej kultowej \u0084Z\u0142otej ga\u0142\u0119zi\u0094: \u0084gi\u0119tkiej polityce, wygodnej tolerancji, wyrozumia\u0142o\u015bci w\u0142adz ko\u015bcielnych pojmuj\u0105cych, \u017ce chrze\u015bcija\u0144stwo mo\u017ce podbi\u0107 \u015bwiat jedynie rozlu\u017aniaj\u0105c zbyt sztywne zasady swego Tw\u00f3rcy, rozszerzaj\u0105c troszeczk\u0119 w\u0105sk\u0105 furtk\u0119 prowadz\u0105c\u0105 do zbawienia\u0094. To bardzo niebezpieczna postawa przejawiaj\u0105ca si\u0119 w ka\u017cdej sferze ludzkiego \u017cycia, nie tylko religijnej ale i w politycznej czy ekonomicznej. Dajemy si\u0119 zwie\u015b\u0107 czemu\u015b, co przy bli\u017cszym wgl\u0105dzie okazuje si\u0119 by\u0107 wielk\u0105 iluzj\u0105.
\nCo powinni\u015bmy wobec tego robi\u0107 ? Pozwol\u0119 sobie zacytowa\u0107 fragment \u0084Poganizmu i deifikacji kultury\u0094 Marcela Rose\u0092a :\u0084Jak daleko w przesz\u0142o\u015b\u0107 powinni\u015bmy si\u0119 cofa\u0107 ? Wyznawcy \u0084bogini\u0094 maj\u0105 racj\u0119, i\u017c jej kult poprzedza\u0142 wszystkie inne poganizmy, jako \u017ce si\u0119ga a\u017c czas\u00f3w neolitu, ale dlaczego zatrzyma\u0107 si\u0119 w neolicie ? W czasie epoki lodowcowej w Europie czczono nied\u017awiedzia. Czy wi\u0119c ka\u017cdy [\u0085] nie powinien czci\u0107 nied\u017awiedzia ?\u0094 Znajduje te\u017c niejako rozwi\u0105zanie nurtuj\u0105cego nas problemu: \u0084\u015awiat le\u017cy przede mn\u0105, wezm\u0119 to co zechc\u0119, a reszt\u0119 odrzuc\u0119 i do diab\u0142a z czysto\u015bci\u0105 kulturow\u0105 !\u0094. \u017byjmy zatem z tym co istnia\u0142o zawsze, czcijmy, to co zas\u0142uguje na nasze uwielbienie. B\u0119dziemy wtedy o wiele lepsi i szcz\u0119\u015bliwsi. Magic – Freedom – Art.<\/p>\n